Պարտավոր են պատժել մեղավորներին և ապահովել արդար դատավարություն․ ԼՂ փախստականների միություն

ԼՂ փախստականների իրավապաշտպան միությունը հայտարարություն է տարածել, որում ասվում է.

«Խոշտանգումներից, անմարդկային կամ նվաստացուցիչ վերաբերմունքից և պատժից ազատ լինելու իրավունքը մարդու հիմնարար իրավունքներից է։ Այն համարվում է միջազգային իրավունքի անհերքելի և առանց բացառության կիրառվող նորմերից մեկը (jus cogens)։

Այս իրավունքը ամրագրված է 1948 թ․ Մարդու իրավունքների համընդհանուր հռչակագրի 5-րդ հոդվածում, որտեղ նշվում է․

«Ոչ ոք չպետք է ենթարկվի խոշտանգումների կամ դաժան, անմարդկային կամ նվաստացուցիչ վերաբերմունքի կամ պատժի» ։

Նույն դրույթը պարտադիր է բոլոր պետությունների համար և ամրագրված է նաև 1966 թ․ Քաղաքացիական և քաղաքական իրավունքների մասին միջազգային դաշնագրի 7-րդ հոդվածում․

«Ոչ ոք չպետք է ենթարկվի խոշտանգման կամ դաժան, անմարդկային կամ նվաստացուցիչ վերաբերմունքի կամ պատժի» ։

Խոշտանգումների կանխարգելման և դրանց պատժելիության համընդհանուր ստանդարտը սահմանվում է նաև 1984 թ․ ՄԱԿ-ի Խոշտանգումների և այլ դաժան, անմարդկային կամ նվաստացուցիչ վերաբերմունքի կամ պատժի դեմ կոնվենցիայով, որի 1-ին հոդվածը խոշտանգումը սահմանում է որպես․

«Ցանկացած գործողություն, որով որևէ անձի դիտավորությամբ պատճառվում է ուժեղ ֆիզիկական կամ հոգեբանական ցավ կամ տառապանք, տեղեկատվություն ստանալու, խոստովանություն կորզելու, նրան կամ ուրիշին պատժելու, վախեցնելու կամ հարկադրելու նպատակով, ինչպես նաև ցանկացած պատճառաբանությամբ, եթե այդպիսի ցավը կամ տառապանքը պատճառվում է պետական պաշտոնատար անձի կողմից կամ նրա ակնհայտ կամ tacit համաձայնությամբ»։

Խոշտանգումներից ազատ լինելու իրավունքը լրացուցիչ ամրագրված է․

1949 թ․ Ժնևի չորս կոնվենցիաներով և դրանց 1977 թ․ Լրացուցիչ արձանագրություններով, որոնք արգելում են պատերազմական գերիների, խաղաղ բնակչության կամ այլ պաշտպանված անձանց նկատմամբ խոշտանգումը կամ դաժան վերաբերմունքը (I Կոնվենցիա, Հոդված 3 ընդհանուր; IV Կոնվենցիա, Հոդված 32 և 147)։

1950 թ․ Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածով․

«Ոչ ոք չպետք է ենթարկվի խոշտանգումների կամ անմարդկային կամ նվաստացուցիչ վերաբերմունքի կամ պատժի»։

Այս իրավունքը բացարձակ է․ այն չի կարող սահմանափակվել որևէ հանգամանքով, ներառյալ պատերազմական իրավիճակները, արտակարգ դրությունը կամ ազգային անվտանգության հիմնավորումները։

Բռնի տեղահանությունների, պատերազմական հանցագործությունների, էթնիկ զտումների և զանգվածային բռնությունների ժամանակ խոշտանգումների և անմարդկային վերաբերմունքի արգելքը հաճախ համակարգված կերպով խախտվում է։

Խախտումներն արտահայտվում են․

խաղաղ բնակչության նկատմամբ ֆիզիկական բռնություններով և ծեծերով, համակարգված խոշտանգումներով,

վախի և ահաբեկման մթնոլորտ ստեղծող անմարդկային վերաբերմունքով,

հոգեբանական ճնշմամբ, նվաստացնող վերաբերմունքով։

Այս իրավունքի խախտումները որակվում են որպես պատերազմական հանցագործություն և հանցագործություն մարդկության դեմ։

Խոշտանգումներից ազատ լինելու իրավունքի պաշտպանությունը պետությունների պարտավորություն է։

Պետությունները պարտավոր են․

կանխել խոշտանգումները իրենց իրավազորության ներքո,

պատժել մեղավորներին և ապահովել արդար դատավարություն,

փոխհատուցել զոհերին և վերականգնել նրանց խախտված իրավունքները»։