Զանգեզուրի միջանցքը Իրանի տարածքային ամբողջականության խախտում է․ Ֆալահատ Փիշեհ

Միջազգային հարաբերությունների վերլուծաբան Հեշմաթոլլահ Ֆալահաթփիշեհը «Չանդսանիե»-ի լրագրողին ի պատասխան Բաքվի և Երևանի միջև Սպիտակ տան միջնորդությամբ ստորագրված Զանգեզուրի համաձայնագրի՝ ասել է.

Այս համաձայնագիրն ունի մի քանի լուրջ խնդիրներ, որոնք, եթե չլուծվեն, կդառնան քրոնիկ մարտահրավեր Իրանի և Ադրբեջանի Հանրապետության միջև։

Առաջին խնդիրը վերաբերում է տարածաշրջանի աշխարհաքաղաքականությանը։Հայաստանը Իրանի միակ ցամաքային սահմանն է Եվրոպայի հետ, և եթե Զանգեզուրի միջանցքը հատի այս սահմանը, դա կհակասի ՄԱԿ-ի կանոնադրությանը։Բնականաբար, Իրանում սա դիտվում է որպես տարածքային ամբողջականության խախտում։

Երկրորդ հարցը կապված է Հարավային Կովկասում Միացյալ Նահանգների ներկայության հետ։Միացյալ Նահանգները տարածաշրջանի բազմաթիվ խնդիրների և դժբախտությունների աղբյուրն է եղել, այդ թվում՝ տասնյակ տարածքային և սահմանային վեճերի, որոնց արմատները հասնում են մինչև Անգլիայի, Միացյալ Նահանգների և Ռուսաստանի գաղութային դարաշրջանը։

Զանգեզուրի հարցը, եթե ուղեկցվի Միացյալ Նահանգների ներկայությամբ, կդառնա այդ գաղութային խնդիրներից մեկը և մշտական մարտահրավեր, հատկապես հաշվի առնելով, որ Իրանն ու Միացյալ Նահանգները վերջերս գտնվում են լարվածության և հակամարտության մեջ։

Մյուս կողմից, Զանգեզուրի հարցի պատճառով տնտեսական և սոցիալական խնդիրներից տուժած Իրանի բնակչության այն մասը գերազանցում է Ադրբեջանի Հանրապետության ամբողջ բնակչությանը։Հետևաբար, այս խնդիրը կարող է նաև դառնալ շարունակական քաղաքական և սոցիալական մարտահրավեր։

Լուծումն այն է, որ Իրանը, Հայաստանը և Ադրբեջանի Հանրապետությունը լուծեն միմյանց փոխադարձ մտահոգությունները՝ որպես բարիդրացիական հարաբերությունների նախաձեռնության մաս։

Եթե նման գործողություն ձեռնարկվի, կարող է ստեղծվել մեխանիզմ, որը կկանխի ապագայում քրոնիկ խնդրի առաջացումը։Հակառակ դեպքում այս խնդիրը կդառնա անլուծելի և մշտական մարտահրավեր։

Ռուսաստանի դերի վերաբերյալ պետք է նաև ասել, որ նրա քաղաքականությունը հստակ է։Պետրոս Առաջինի ժամանակներից ի վեր ռուսները միշտ համաշխարհային խնդիրները բաժանել են երկու ոլորտների՝ «մերձավոր արտասահման» և «հեռավոր արտասահման»։

Այն, ինչ այժմ համարվում է Ռուսաստանի «մերձավոր արտասահմանը», Ուկրաինայում պատերազմն է, և ռուսները պատրաստ են ամեն ինչ զոհաբերել այս պատերազմի համար:Ինչպես նրանք զոհաբերեցին Համատեղ համապարփակ գործողությունների ծրագիրը Ուկրաինայում պատերազմի համար, նրանք կարող են նաև համաձայնության գալ Զանգեզուրի հարցի շուրջ.համաձայնագիր, որին Իրանը կողմ չի լինի:

Վերջին 20 տարիների փորձի հիման վրա, երբ Իրանի շահերը կապվել են Ռուսաստանի շահերի հետ, Իրանը եղել է պարտվողը։Ռուսաստանը չի եղել և չի լինի Իրանի ռազմավարական կողմնակիցը աշխարհի որևէ հարցում, այդ թվում՝ Զանգեզուրի հարցում։

Աղբյուրը՝ ​@TahlilZamane