Փաշինյանը սխալվելու ռիսկի է դիմում՝ «գահընկեց անելով» կաթողիկոսին

Հենց այս առիթը՝ Հայ Առաքելական եկեղեցու բարձրագույն ներկայացուցչի կուսակրոնության խախտումը, Փաշինյանի կողմից որդեգրվել է Ամենայն հայոց կաթողիկոս Գարեգին Բ-ի հետ բացահայտ կոնֆլիկտի մեջ մտնելու վերջին մի քանի օրերին։ Նրան մեղադրում են «ստվերում ընտանեկան հարաբերությունների» մեջ գտնվելու արդյունքում երեխա ունենալու մեջ։ Անցած ամսվա վերջից 2018 թ-ի «թավշյա հեղափոխույոան» առաջնորդն «ուղերձների» շարք էր հրապարակել սոցցանցերում, որոնց էությունը ի սկզբանե հանգում էր այն բանին, որ ՀԱԵ ինչ-որ բարձրաստիճան ներկայացուցիչ «կողքից» երեխա ունի։ Անցած երկուշաբթի դա արդեն ուղիղ տեքստով հայտարարեց, թե ում մասին է խոսքը՝ հենց Հայոց Հայրապետի։ Գարեգին Բ - ն այլեւս Ամենայն հայոց կաթողիկոս չէ Հայաստանի վարչապետի համար, Կտրիճ Ներսիսյանը (Գարեգին Բ-ի աշխարհիկ անունը) պետք է ազատի պատրիարքարանը, հայտարարել է դա: Մինչ այդ վարչապետը կոչ էր անում կաթողիկոսին պարզաբանել երեխաների առկայության կամ բացակայության հարցը եւ պատասխան չստանալով՝ անձամբ իր համար «գահընկեց արեց» Հայ Առաքելական եկեղեցու ներկայիս ղեկավարին՝ հրաժարվելով նրան այդ կարգավիճակում համարել։

Թե ինչպես է նա տեսնում նման «ազատագրումը», Հայաստանի կառավարության ղեկավարը պարզաբանել է արդեն այս երեքշաբթի՝ հայտարարելով վերոնշյալ համակարգող խմբի ստեղծման մասին։

Եթե Կաթողիկոսի հետ նրա կոնֆլիկտը գագաթնակետին հասներ, ենթադրենք՝ 2019 թ-ին, երբ դրա վարկանիշը գագաթնակետին էր, եւ նա սոցիալական ցանցերում մեկ կոչով փողոցում հավաքում էր մի քանի հազար, նույնիսկ տասնյակ հազարավոր մարդկանց՝ «հեղափոխական նշանակության» հարցերը լուծելու համար, նրա հայտարարած Հայ Առաքելական եկեղեցու «ազատագրումը» գործող կաթողիկոսից տեղի կունենար, թերեւս, ավելի արմատական ձեւով։ Առաջին հերթին՝ վրդովված քաղաքացիների զանգվծային պիկետների տեսքով՝ Էջմիածնում Հայոց Հայրապետի նստավայրի մոտ (գտնվում է Երեւանից 20 կմ հյուսիս)։ Սակայն ներկա հանգամանքները դրան թելադրում են «դիրքային մարտերի «ընտրությունը։ Դրանց վարչապետը որոշել է ծավալել խորհրդարանական ընտրություններից մեկ տարի առաջ, որոնք պետք է տեղի ունենան 2026 թ-ի հունիսի 7-ին։

2020 թ-ի աշնանը ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմում Հայաստանի պարտությունից հետո Գարեգին Բ-ն կոշտ ընդդիմության է անցել դրա կառավարությանը, որով վաստակել է վերջինիս փոխադարձությունը։ 2020ի դեկտեմբերի 8-ին՝ պատերազմի ավարտից մեկ ամիս անց, նա դրան կոչ արեց հրաժարական տալ։ Այդ ժամանակվանից Վեհափառն ու վարչապետն ընդհանրապես չեն շփվում, խուսափում են պաշտոնական միջոցառումներին համատեղ մասնակցելուց։ Այդ պահից փոխադարձ գրգռվածությունը վերածվեց բացահայտ անձնական հակակրանքի։

Գարեգին Բ-ն եւ նրա կողմնակիցները Հայ Առաքելական եկեղեցու ներսում եւ նրա կանոնական սահմաններից դուրս այսօր փորձում են հետ մղել իշխանությունների հարձակումը։ Ամենից հաճախ նշվում է Հայաստանի Սահմանադրությամբ ամրագրված նորմը՝ եկեղեցին պետությունից տարանջատելու եւ միմյանց գործերին փաստացի չմիջամտելու մասին։ Դրա համախոհները դրան պատասխանում են քաղաքական բնույթի պետական գործրին հենց եկեղեցու միջամտության հիշեցմամբ։ Դրա վառ ապացույցը, ըստ նրանց վարկածի, 2024 թ-ի գարնանը Հայ Առաքելական Եկեղեցու Տավուշի թեմի առաջնորդ Բագրատ արքեպիսկոպոս Գալստանյանի (Բագրատ սրբազան) հակակառավարական գործունեությունն է, երբ «Տավուշը հանուն հայրենիքի» (ավելի ուշ վերանվանվեց «Սրբազան պայքար») շարժման՝ նրա բացած դրոշների տակ դրան նետվեց ուղիղ մարտահրավեր՝ վարչապետի պաշտոնից անհապաղ հրաժարականի պահանջ։ Գարեգին Բ-ից Բագրատ Սրբազանի հայցած եւ բողոքի շարժում կազմակերպելու համար ստացած օրհնությունը ձգան դարձավ իշխանությունների համար։ դա 2024 թ-ի մայիսի 7-ին տեղի ունեցած մամուլի ասուլիսի ժամանակ հայտարեց՝ կաթողիկոսը փաստացի ղեկավարում է քաղաքական շարժում, որի վերջնական շահառուն երկրի նախկին նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանն է։

Իշխանությունների ընդդիմախոսներն իրենց հերթին այս հասարակական-քաղաքական դրվագը անվանում են աշխարհականների, այլ ոչ թե հոգեւորականների պայքար «հայրենիքի փրկության», նույնիսկ եթե այդ քաղաքացիները գտնվում են եկեղեցու բարձրաստիճան սպասավորների կարգուկանոնում։ Այս օրերին Հայ առաքելական եկեղեցուց ավելի վճռական ձեւակերպումներ են գալիս դրա դեմ։ Նշվում է՝ նրա նախաձեռնած պատրիարքարանի «ազատագրումը» Գարեգին Բ-ից հիշեցնում է »պետական մակարդակով ահաբեկչություն», որը հղի է ներքին բախումներով եւ ապակայունացմամբ: Նշենք՝ ներկայիս կաթողիկոսին գահընկեց անելու առաջին փորձը, բավական երկչոտ եւ առանց Փաշինյանի անմիջական մասնակցության, անարդյունք ավարտվեց «թավշյա հեղափոխությունից» հետո առաջին ամիսներին։ Այդ ժամանակ հայտնվեց հասարակական շարժում՝ «նոր Հայաստան, նոր Հայրապետ» ցուցանակի տակ։ Մի խումբ ակտիվիստներ, այդ թվում՝ մի քանի հոգեւորականներ, պնդում էին, որ Գարեգին Բ-ն կոռումպացված է եւ բարեկեցիկ բիզնես ունի: Ամուրիության ուխտի պահպանման հետ կապված խնդիրներ նիկլորը կաթողիկոսի դեմ նման ոտնձգություններին այն ժամանակ շատ զուսպ էր արձագանքում, չէ որ մինչեւ Գարեգին Բ-ի հիշատակված «հայրական ուխտը» վարչապետին ինքնակամ հրաժարական տալը դեռ երկար ամիսներ էին։

«Մենք այստեղ գործ ունենք ներեկեղեցական հարցերի հետ։ Քանի դեռ նա, իմ կարծիքով, դուրս չի եկել եկեղեցու շրջանակներից», - այսպես էր Փաշինյանն արձագանքում «նոր Հայաստան, նոր Հայրապետ» շարժման ակտիվիստների գործողություններին։

Այսօրվա դրությամբ, կարելի է հասկանալ, վարչապետի համոզմմբ, հարցը դադարել է ներեկեղեցական լինելուց։ Կաթողիկոսի դեմ նրա տեղեկատվական հարձակման հետեւում քաղաքական սառը հաշվարկ է նկատվում։ Գարեգին Բ-ն փաստացի դարձել է «անտի-Փաշինյան» ճամբարի առանցքային դեմքերից մեկը, նըդ որում՝ դե ֆակտո անձեռնմխելի կարգավիճակում՝ հաշվի առնելով նրա եկեղեցական կարգը: Դրա հետ պետք է ինչ-որ բան անել, եւ արդեն հիմա՝ ընտրություններից մեկ տարի առաջ, կարծում է գործող վարչապետը։ Եթե ՀԱԵ ներկայիս ղեկավարի պաշտոնանկությունը (Գարեգին Բ-ն ամենայն հայոց կաթողիկոս է բարձրացվել 1999թ.հոկտեմբերին (Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսին ընտրում է Ազգային եկեղեցական ժողովը` Հայ Առաքելական եկեղեցու իշխանության Գերագույն մարմինը: Եթե պատրիարքի աթոռը թափուր է, ապա կաթողիկոսական տեղապահը վեց ամսվա ընթացքում կգումարի ազգային եկեղեցական ժողովի արտահերթ նիստ՝ հայ առաքելական եկեղեցու նոր ղեկավար ընտրելու համար: Մայր տաճարը գումարվում է Մայր Աթոռում)) տեղի ունենա գործով, այլ ոչ թե միայն Փաշինյանի մտքերում, ապա դա ցույց կտա իշխանության գերիշխանությունը հասարակական-քաղաքական դաշտում՝ նրան շահավետ մեկնարկային դիրքեր ապահովելով հաջորդ տարվա գարնանը ընտրարշավի մեկնարկից առաջ։ Ի դեպ, Փաշինյանի հեշտ հաղթանակին դժվար է հավատալ։ Հատկապես, եթե դրան չհաջողվի աջակցություն ստանալ Հայ Առաքելական եկեղեցու ներսում, բողոքի ալիք բարձրացնել ներսից՝ հենվելով «դասալիք հոգեւորականների» խմբի վրա։

Կառավարության ղեկավարի համար վատագույն սցենարում նախընտրական շրջանում նրա քաղաքական հաշվարկը կարող է ցավոտ սխալ հաշվարկի վերածվել՝ իշխող ՔՊ կուսակցության եւ անձամբ նրա առաջնորդի համար դրանից բխող բոլոր հետեւանքներով։ Նախ՝ ընտրությունների նախաշեմին իշխանության վարկանիշի զգալի փլուզման տեսքով։

Վյաչեսլավ Միխայլով 

Աղբյուրը՝ eadaily.com-ի

Թարգմանությունը՝ Գայանե Մանուկյանի