Իրանն առաջարկել է «Զանգեզուրի միջանցքը» վարձակալել, բայց հայկական կողմը մերժել է․ իրանական լրատվամիջոց

«Մեր անկախ արտաքին քաղաքականությունից ելնելով՝ մենք թույլ չենք տա որևէ երկրի կատարել աշխարհաքաղաքական փոփոխություններ և միջազգային սահմանային գծեր, և սա Իրանի կարմիր գիծն է»,- այս մասին իրանական լրատվամիջոցին հայտնել է ՀՀ-ում Իրանի նախկին դեսպանը։ 

ISNA-ի փոխանցմամբ՝ «Զանգեզուրի միջանցքը», Բաքվի ենթադրյալ ծրագիրը, որը միշտ բարձրացվել և հետապնդվել է Ադրբեջանի Հանրապետության իշխանությունների և նրանց դաշնակիցների կողմից, այժմ կրկին օրակարգ է բերվել Իրանի Իսլամական Հանրապետության զգայուն իրավիճակի պայմաններում։

Ըստ լրատվամիջոցի՝ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը վերջերս մի հանդիպման ժամանակ հայտարարել է, որ «Զանգեզուրի միջանցքը կկապի բազմաթիվ երկրներ» ու ընդգծել, որ Զանգեզուրի միջանցքին վերաբերող երկաթուղու ադրբեջանական հատվածի շինարարությունը կավարտվի հաջորդ տարվա գարնանը։  Սա այն դեպքում, երբ Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը վերջերս հայտարարել էր՝ ակնկալում է, որ Թուրքիան, Ադրբեջանը և Հայաստանը համաձայնության կգան Զանգեզուրի միջանցքի շուրջ ստեղծված իրավիճակի վերաբերյալ, որը նա համարում է շատ կարևոր նախագիծ։

Թեև, Հայաստանի կառավարությունը հայտարարություն է տարածել, որում անիրատեսական և սխալ է անվանել «Զանգեզուրի միջանցք» ստեղծելու վերաբերյալ Երևանի, Բաքվի և Վաշինգտոնի միջև համաձայնագրի մասին ենթադրյալ տեղեկությունները։

Հարևան երկրների պաշտոնյաների կողմից Զանգեզուրի միջանցքի վերաբերյալ արված ենթադրյալ հայտարարությունների հիման վրա մեր երկրի արտաքին գործերի նախարարության խոսնակ Իսմայիլ Բաղաեին այս հարցին ի պատասխան ասել է. «Մենք շատ հստակ արտահայտել ենք մեր դիրքորոշումները այդ տարածքում կապերի, ճանապարհների, և անցումների վերաբերյալ»։

Թեև մենք աջակցում և համաձայն ենք տարածաշրջանի երկրների միջև փոխանակումների և հարաբերությունների ընդլայնմանը, մենք միշտ ընդգծել ենք, որ այս միջոցառումները և այդ անցումների ու անցումների ստեղծումը չպետք է խաթարեն ինքնիշխանությունը, տարածքային ամբողջականությունը և միջազգայնորեն ճանաչված սահմանները կամ փոփոխություններ առաջացնեն տարածաշրջանի աշխարհաքաղաքականության մեջ։ Որոշ դեպքերում կովկասյան տարածաշրջանի այլ երկրների հայտարարություններն ու դիրքորոշումները կարող են սխալ մեկնաբանվել։ Մեր դիրքորոշումն այս հարցում հստակ է, և մենք այն բազմիցս արտահայտել ենք։

Եթե Իրանը չլիներ, Նախիջևանի բնակիչները դժվարությունների մեջ կապրեին

ISNA-ին տված հարցազրույցում Սեյեդ Ալի Սաղայանը Զանգեզուրի միջանցքի ենթադրյալ վերանախագծման մասին ասել է. «Այս օրերին Զանգզորի միջանցքի վերանախագծմանը կրկին ուշադրություն է դարձվել տարածաշրջանային քաղաքական շրջանակներում, այն բանից հետո, երբ Իլհամ Ալիևը հայտարարեց դրա բացման և մեկնարկի կոնկրետ ամսաթվի՝ մինչև հաջորդ տարվա գարունը»։

«Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը Բաքու-Երևան հակամարտության հետ կապված միջնորդի և իրավիճակի վերահսկողի դեր է խաղացել այս ճգնաժամի սկզբից ի վեր։ Այն նույնիսկ մարդասիրական և պարենային օգնություն է տրամադրել երկու երկրներին ճգնաժամային ժամանակներում, սակայն անցյալում այս հարցը պաշտոնապես երկու անգամ հայտարարել է Ադրբեջանի այն ժամանակվա նախագահ Հեյդար Ալիևը՝ այն ժամանակվա Իրանի արտգործնախարարներ՝ դոկտոր Վելայաթիի և դոկտոր Խարազիի ներկայությամբ։ Մինչդեռ եթե Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը չլիներ, Նախիջևանի բնակիչները դժվարությունների մեջ կապրեին վառելիքի և սննդի պակասի պատճառով»,-ասել դեսպանը։

Իրանի նախկին դեսպանը նաև նշել է. «2020 թվականի պատերազմից հետո, մենք Գերագույն հրամանատարության ամենաբարձր մակարդակով մեր դիրքորոշումը հայտնեցինք, որ Ղարաբաղը պատկանում էր Ադրբեջանի Հանրապետությանը, և որ Իրանը նույնպես դեր է խաղացել այս ճգնաժամի և դրա մարման մեջ՝ երկու երկարատև պատերազմներից և «ոչ պատերազմ, ոչ խաղաղություն» վիճակից հետո»։
 

Իրանը Բաքու տանող Արասի շրջանցիկ ճանապարհը տրամադրել է առանց որևէ խոչընդոտի կամ ֆինանսական պահանջի

«Հենց Իրանի Իսլամական Հանրապետությունն էր, որ ապացուցեց իր կարևոր և որոշիչ դերը այս խնդրի և վեճի լուծման գործում։ Մյուս կողմից, Իրանի Իսլամական Հանրապետությունը Բաքվին տրամադրել է Արասի շրջանցիկ ճանապարհը ցամաքային երթևեկության և Նախիջևան ուղևորությունների համար՝ առանց որևէ խոչընդոտի կամ ֆինանսական ծախսերի»,-լրատվամիջոցին հայտնել է նախկին դեսպանը՝ հավելելով․ «Ուշագրավն այն է, որ ժամանակ առ ժամանակ այս միջանցքի հարցը բարձրացրել են որոշ երկրներ և նույնիսկ Բաքուն, մինչդեռ Նախիջևանի ժողովուրդը որևէ խնդիր կամ սահմանափակում չունի, մինչդեռ Երևանն ու Բաքուն խաղաղության համաձայնագրի ստորագրման շեմին են ։ Միգուցե որոշ առումով այս հարցը նման է քաղաքական ջերմաչափի՝ Իրանի Իսլամական Հանրապետության զգայունությունը և Հարավային Կովկասում նրա կարմիր գծերը ստուգելու համար: Վերջերս այս սցենարի գործող անձանց ցանկին ավելացել է նաև Թուրքիայում ԱՄՆ դեսպանը, ով առաջարկել է այս միջանցքը 100 տարով վարձակալելու շատ տարօրինակ ծրագիր»,-ընդգծել է ՀՀ-ում Իրանի նախկին դեսպանը։

Սաղայանի խոսքով՝ միակ երկիրը, որը սահմանակից է Հարավային Կովկասի տարածաշրջանին՝ Ադրբեջանի և Հայաստանի երկու երկրների հետ, Իրանն է, և, ըստ նրա,  Իրանը բազմիցս հայտարարել է, որ միջազգային գծերի և սահմանների փոփոխությունը համարում է իր կարմիր գիծը և թույլ չի տա որևէ փոփոխություն այս առումով։

 «Մեր երկրի նկատմամբ քննադատության մակարդակը այլ կերպ օգտագործվեց սիոնիստական ռեժիմի կողմից՝ Իրանի դեմ պարտադրված 12-օրյա պատերազմում ագրեսիայից հետո, և այդ բազմաթիվ մեղադրանքները բարձրացվեցին Ադրբեջանի դեմ՝ կապված օկուպացիոն ռեժիմի կողմից Բաքվի օդային տարածքի օգտագործման հետ, հաշվի առնելով, որ Բաքվի կողմը մեզ վստահեցրեց, որ այս առումով որևէ խնդիր չի առաջացել, և այս հարցը նույնիսկ բարձրացրել և արտահայտել է Ադրբեջանի նախագահը պարոն Փեզեշքիանի հետ հեռախոսազրույցում»,-ասաց դեսպանը՝ ընդգծելով․ «Մյուս կողմից, Իրանի Իսլամական Հանրապետության Գերագույն ազգային անվտանգության խորհրդի քարտուղարը իր հայ գործընկերոջ հետ քննարկել է Զանգեզուրի միջանցքը վարձակալելու կամ նմանատիպ հարցեր, որոնք հայկական կողմը կտրականապես հերքել է հեռախոսազրույցի ժամանակ»։

Նա նշեց, որ Զանգեզուրի միջանցքի կամ այսպես կոչված Զանգեզուրի միջանցքի ջերմության մակարդակը՝ Իրանի կարմիր գծերի նկատմամբ զգայունությունը վերահսկելու կամ փորձարկելու համար, անպայման կհանդիպի շատ ուժեղ արձագանքի, և կրկին ընդգծվում է, որ Իրանը ոչ մի կերպ թույլ չի տա երրորդ երկրների ներկայությունը Հարավային Կովկասի տարածաշրջանում, և միակ երկիրը, որը իր հնարավորությունները հասանելի է դարձրել Հարավային Կովկասի հարևան երկրներին՝ առանց տեղաշարժի, տրանսպորտի և էներգետիկ գծերի պաշտպանության ազատության որևէ ակնկալիքի, Թեհրանն է, և որոշ երկրների և հարևանների կողմից նման անհիմն և երևակայական հարցեր բարձրացնելու կարիք չկա։ Հետևաբար, մեր անկախ արտաքին քաղաքականության հիման վրա, մենք թույլ չենք տա որևէ երկրի փոխել աշխարհաքաղաքական և միջազգային սահմանային գծերը։

Աղբյուրը՝ ISNA