Դիվանագիտական սկանդալ և խայտառակություն. Էդգար Ղազարյան

2022 թվականի հուլիսի 1-ին Հայաստանի և Թուրքիայի միջև հարաբերությունների կարգավորման գործընթացում որևէ իրավական և պաշտոնական կարգավիճակ չունեցող Ռուբեն Ռուբինյանի և Թուրքիայի կողմից պաշտոնապես նշանակված դեսպան Սերդար Քըլըչի Վիեննայում տեղի ունեցած հանդիպմանը մասնակցել է նաև Իրանի Իսլամական Հանրապետությունում Հայաստանի Հանրապետության արտակարգ և լիազոր դեսպան Արսեն Ավագյանը։

 

Ստացվում է, որ մի երկում պաշտոնապես դիվանագիտական առաքելություն իրականացնող դեսպանը, որի նստավայրն Իրանի մայրաքաղաքն է, երրորդ երկրում մասնակցում է մի դիվանագիտական հանդիպման՝ չորրորդ երկրի հետ հարաբերությունների կարգավորման նպատակով։ Սա դիվանագիտության մեջ թերևս աննախադեպ երևույթ ու խայտառակություն է։ Իր առաքելության վայրը ժամանակավորապես լքող դեսպանը հատուկ հայտագրով (նոտա) տեղեկացնում է դեսպանընկալ երկրի արտաքին գործերի նախարարությանն ու դիվանագիտական կորպուսին՝ ժամանակավորապես բացակայության և նույն կերպ ծանուցում վերադարձի մասին։ Արսեն Ավագյանի պարագայում, նման պաշտոնական ծանուցում ստանալուց հետո, Իրանի արտաքին գործերի նախարարությունը, ՀՀ արտաքին գործերի նախարարության պաշտոնական կայքից կարող է տեղեկանալ, որ իրենց երկրում հավատարմագրված դիվանագետը, այն էլ դեսպանը, գտնվում է ոչ թե իր, այլ երրորդ երկրի մայրաքաղաքում՝ մասնակցելով Թուրքիայի հետ հարաբերությունների կարգավորման բանակցությունների։ Սա բազմաթիվ հարցեր առաջացնող սկանդալային փաստ է։

 

Արսեն Ավագյանը գիտական և գործնական դիվանագիտության առումով Հայաստանի լավագույն թուրքագետներից մեկն է։ Նա փայլուն կերպով տիրապետում է Թուրքիայի պատմությանը, հայ-թուրքական հարաբերությունների մանրամասներին, երկու անգամ՝ 2001-2005 և 2015-2019 թվականներին եղել է Սևծովյան տնտեսական համագործակցության կազմակերպությունում ՀՀ մշտական ներկայացուցիչը (նստավայրը Ստամբուլ), հավանաբար, հենց այդ պատճառով է հրավիրվել այդ հանդիպմանը։ Սակայն, եթե Հայաստանի իշխանության և դիվանագիտության ղեկին լինեին բանիմաց և խելամիտ մարդիկ, ապա նա կնշանակվեր ոչ թե Իրանում ՀՀ դեսպան, այլ Հայաստանի և Թուրքիայի միջև հարաբերություների կարգավորման գործընթացում իբրև Հայաստանի պաշտոնական ներկայացուցիչ՝ Հատուկ հանձնարարություններով դեսպանի կարգավիճակում, այլ ոչ թե նաժիշտ՝ անփորձ, անտեղյակ և անպիտան Ռուբեն Ռուբինյանին սպասարկելու համար։

 

Կիսագրագետ և դիվանագիտության հետ երբևէ որևէ առնչություններ չունեցած Նիկոլ Փաշինյանը չի վստահում պրոֆեսիոնալ դիվանագետներին, իսկ արտասահմանյան առաքելությունների գործուղում է իր կնոջը, թիմակից անպիտաններին, իսկ պրոֆեսիոնալներին կարգում դրանց սպասավոր՝ խախտելով դիվանագիտական սկզբունքներն ու նորմերը, որոնք ոչ մի դեպքում անհետևանք չեն մնում։